WOS (prawa człowieka i instytucje europejskie).txt

• zmiana ustroju politycznego
• uniezależnienie się od Związku Radzieckiego, pod kątem ekonomicznym i politycznym
• obniżenie stopy życiowej obywatela
• rozwarstwienie społeczne
• zmiana systemu ekonomicznego

• a) polityczne
• - wprowadzenie systemu demokratycznego;
• - uniezależnienie się od Rosji;
• - dobrowolne uzależnienie Polski od Unii Europejskiej w sferze polityki gospodarczej;
• b) ekonomiczne
• - pogorszenie poziomu życia (aktualnie żyjemy na poziomie ok. 40% poziomu życia wobec lat 80'tych)
• - rozwarstwienie społeczne (charakterystyczne dla krajów biednych)
• - powstanie zjawiska bezrobocia
• c) społeczne
• - zmiana postrzegania świata
• - liberalizacja życia
• d) ustrojowe
• - obalenie komunizmu
• - wprowadzenie demokracji
• - wprowadzenie powszechnych wolnych wyborów
• - przekazanie władzy nad państwem w ręce obywateli

• wprowadzenie wolnych wyborów
• powstanie partii politycznych, stowarzyszenia i związki pracodawców
• delegalizacja partii komunistycznej
• powszechny dostęp do zasiadania w sejmie i senacie
• wzrost udziału obywatela w życiu publicznym

• powstanie zjawiska bezrobocia
• wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej
• wymienialności wewnętrznej złotówki
• pogorszenie się sytuacji życia
• powstanie rozwarstwienia społecznego

• liberalizacja życia
• wzrost świadomości społecznej

• a) Lech Wałęsa - 1990-1995
• - oderwanie się od przeszłości komunistycznej na arenie międzynarodowej
• - odseparowanie się od Rosji
• - wyprowadzenie wojsk rosyjskich z ziem polskich
• - rozpoczęcie negocjacji o wstąpieniu do EWG
• - rozpoczęcie przygotowań do wstąpienia do Sojuszu Północnoatlantyckiego
• - blokowanie lustracji
• b) Aleksander Kwaśniewski - 1995-2005
• - na jego rządy przypada wejście Polski do NATO i Unii Europejskiej
• - nie odegrał teoretycznej roli w negocjacjach z Unią Europejską, a praktycznie niewielką
• - wspierał lewą stronę sceny politycznej
• - trzymał się wytyczonych kompromisów w Polskim życiu społecznym
• c) Lech Kaczyński - 2005-2010
• - zwiększenie intensywności działań w obszarze polityki zagranicznej
• - budowa tzw. "dyplomacji jagiellońskiej", czyli zacieśnienie stosunków politycznych z krajami nadbałtyckimi, Ukrainą, Finlandią, Gruzją - i krajami byłego bloku komunistycznego
• - uchronienie Gruzji przed zajęciem przez wojsko rosyjskie
• - wspieranie Pomarańczowej Rewolucji
• d) Bronisła Komorowski - 2010-2015
• - brak jakichkolwiek działań na polu polityki zagranicznej

• a) Bronisła Geremek
• - zajmował się negocjacjami z Unią Europejską w imieniu premiera Buzka
• - podpisał deklarację o wstąpieniu do Paktu Północnoatlantyckiego (NATO)
• b) Anna Fatyga
• - aranżowanie dobrych stosunków z krajami nadbałtyckimi, Ukrainą, Finlandią, Gruzją - i krajami byłego bloku komunistycznego
• c) Radosław Sikorski
• - działania w sferze kontynuowania polityki sprowadzenia rakiet amerykańskich do polski, rozpoczęte przez Fatygę w imieniu Kaczyńskiego
• - kontynuowanie, po Fatydze, polityki odnośnie Białorusi

Prawo jest zbiorem nakazów i zakazów, których zadaniem jest uporządkowanie życia społecznego i funkcjonowania państwa.

• Funkcja regulacji życia społecznego (stabilizacyjna) - prawo pozwala zapewnić obywatelom poczucie bezpieczeństwa w państwie. Eliminuje niepożądane zachowania.
• Funkcja wychowawcza - prawo kształtuje pozytywne zachowania wobec przepisów prawnych np. wobec przestrzegania przepisów ruchu drogowego, mówimy wówczas o charakterze prewencyjnym. Prawo pełni także funkcję resocjalizacyjną.
• Funkcja ochronna - prawo ma za zadanie chronić te wartości, które są ogólnie przyjęte i ważne ze społecznego punktu widzenia.
• Funkcja dynamizująca - prawo jest narzędziem zmiany różnych dziedzin życia.
• Funkcja dystrybucyjna - prawo rozdziela dobra i ciężary, wynikające z funkcjonowania państwa np. przez podatki.
• Funkcja represyjna - prawo ma za zadanie określić wymiar kary za dokonanie przestępstw, działać odstraszająco na sprawców, a także realizować zasadę nieuchronności poniesienia kary za dokonane przestępstwo.
• Funkcja kontrolna - prawo określa postawy jednostek, grup społecznych, narodu i instytucji państwowych. Wyznacza jakie postępowanie jest zabronione, a jakie nie.
• Funkcja kulturotwórcza - prawo integruje ludność zamieszkującą na danym terenie np. działający zgodnie z prawem samorząd. Wpływa na kultywowanie określonych przez daną społeczność wartości. Znajomość przepisów prawnych określa poziom kultury np. politycznej danej zbiorowości. Prawo decyduje o ciągłości historycznej danego narodu i państwa.
• Funkcja organizacyjna - prawo określa ramy działania władzy i organizacji publicznych.
• Funkcja gwarancyjna - prawo wyznacza granice pomiędzy uprawnieniami państwa, a wolnością jednostki. Określa jakie zachowanie jednostki wobec państwa jest zabronione. Z drugiej strony wyznacza granice działania państwa wobec jednostki. Granice te stanowią istniejące normy prawne będące jedyną podstawą działania.

Osoba fizyczna jest to każdy obywatel. Osoba prawna jest to zarejestrowany podmiot, np. partia polityczna, przedsiębiorstwo, spółka.

Jest to zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej (nabywania praw i zaciągania zobowiązań). Jest to możliwość wykonywania pewnych działań w ramach państwa. Uzyskuje się ją stopniowo do 18-tego roku zycia.

Jest to możliwość obracania się w prawie polskim, czyli do zawiązywania, rozwiązywania umów, obrony własnego mienia na gruncie prawnym. Osoba fizyczna lub prawna ma prawo do ingerowania w sprawy prawne zgodnie z Polskim prawem.

• Występek to czyn popełniony nieumyślnie lekki lub ciężki przewidziany w ustawodawstwie kary grzywny, ograniczenia wolności lub jej pozbawienia minimalnie 1-go miesiąca.
• Zbrodnia to czyn popełniony umyślnie, czyn groźny w skutkach przewidziany w ustawodawstwie karą pozbawienia wolności minimalnie 3 lat.

Jest to czyn zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia albo występek, przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

Ustawy, rozporządzenia, dekrety i konstytucja, są egzekwowane przez państwo pod postacią policji, straży miejskiej i sądów.

• pozbawianie wolności
• ograniczenie wolnosci
• grzywna
• środki karne, np: nawiązka, odebranie prawa jazdy, pozbawienie praw wyborczych, zakaz wykonywania zawodu, prowadzenia działalności gospodarczej

Do najważniejszych należą:

• - 10 przykazań bożych
• - Wielka Karta Swobód (1215) - wydana przez Jana bez Ziemi
• - Liczne przywileje szlacheckie w Koronie Królestwa Polskiego XIV-początek XVI (konstytucja nichil novi 1505)
• - Habeat Corpus Act - 1679, Wielka Brytania - zabraniał królowi aresztowania możnowładcy bez wyroku sądowego
• - Deklaracja Niepodległości Stanów zjednoczonych z 1776 oraz 10 poprawek do Konstytucji USA z 1789, zwane Kartą Praw
• - francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (1789)
• - Konstytucja polska 3 maja 1791
• - Konwencje genewskie dotyczące zasad prowadzenia wojen, np. zakaz dobijania rannych, tworzenia obozów jenieckich, nie atakowanie statków pasażerskich...)
• - powszechna deklaracja praw człowieka i obywatela ONZ 1948
• - prawa szariatu - państwa islamskie
• - prawo hybrydalne - państwa dalekowschodnie (połączenie prawa stanowionego i zywczajowego)
• - prawo zwyczajowe - anglosaskie - common law (nadawane przez adwokatów, sędziów na podastawie już istniejących wyroków)
• - prawo romańsko-germańskie - stanowione - cywil law (system prawny w którym władza nadaje prawo)

W Polsce obowiązuje system prawa stanowionego, na początku państwowości polskiej prawo stanowiło mieszankę prawa stanowionego i zwyczajowego.

Zródłem prawa w Polsce jest naród, który wybiera sejm, senat i prezydenta, którzy mają inicjatywę ustawodawczą wraz z narodem.

• - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
• - Ratyfikowane umowy międzynarodowe
• - Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje Unii Europejskiej
• - Ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy
• - Rozporządzenia
• - Akty prawa miejscowego

Sąd rejonowy, sąd okręgowy, sąd apelacyjny, sąd najwyższy. Po przekroczeniu dwóch progów możemy się odwołać do Trybunału w Sztrasburgu, ale tylko w sprawach dotyczących Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Prawa człowieka to prawa przypisane obywatelowi, z racji tego, że jest istotą ludzką.

• powszechne - obowiązują na całym świecie i przysługują każdemu człowiekowi
• przyrodzone - przysługują każdemu od chwili urodzenia
• niezbywalne - nie można się ich zrzec
• nienaruszalne - istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią dowolnie regulowane
• naturalne - obowiązują niezależnie od ich potwierdzenia przez władzę państwową
• niepodzielne - wszystkie stanowią integralną i współzależną całość

• prawo do życia
• prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania
• prawo każdego człowieka do uznawania wszędzie jego podmiotowości prawnej
• zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania
• zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub poddaństwie
• zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie stanowił przestępstwa w chwili jego popełnienia
• zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu niemożności wywiązania się ze zobowiązań umownych
• a) Prawa osobiste: Prawa I generacji to podstawowe (fundamentalne), wynikające z natury ludzkiej, niezależne od stanu prawnego obowiązującego w państwie. Źródła tych praw można odnaleźć w filozofii oświecenia oraz ideologii liberalnej. Współcześnie zapisane są w każdej konstytucji państwa demokratycznego.
• b) Prawa i wolności polityczne: Prawa II generacji to prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, zapewniają jednostce rozwój fizyczny i duchowy i bezpieczeństwo socjalne. Nakładają na państwo obowiązki ekonomiczne i socjalne wobec obywatela. Źródłem praw II generacji jest min. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z 1966 roku.
• c) Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne: Prawa III generacji to prawa kolektywne, solidarnościowe, czyli uprawnienia przysługujące grupom, zbiorowością, narodom, odnoszące się do jakości ich życia .

• w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ (1948)
• w Europejskiej Deklaracji Praw Człowieka (1950)
• w Deklaracji Praw Dziecka
• w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela
• w konstytucji polskiej
• w konstytucji amerykańskiej

• Rada Europy
• ONZ
• Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze
• Trybunał Praw Człowieka w Sztrasburgu

• Amnesty International
• Międzynarodowy Komitet Helsiński
• Helsińska Fundacja Praw Człowieka
• Polska Akcja Humanitarna (Janina Ochojska)
• Polskie Stowarzyszenie Amnesty International
• Komitet Helsiński w Polsce i Helsińska Fundacja Praw Człowieka
• Caritas Polska
• Fundacja SOS
• Polski Czerwony Krzyż

Nagłaśniają sprawy, w których łamane są prawa człowieka, publicznie domagają się respektowania praw człowieka, organizują pisanie listów w obronie osób, których prawa są łamane, starają się zapewnić pomoc prawną, finansową i psychologiczną tym osobom i ich rodzinom.

Rada Europy może podejmować się kształtowania prawa europejskiego poprzez, komitet ministrów, który jest organem decyzyjnym poprzez wydawanie różnorodnych konwencji, które państwa człownkowskie mogą przyjąć lub nie. Część konwencji może być warunkiem członkowstwa państwa w Radzie Europy.

Żadne prawo europejskie nie może stać w sprzeczności z konwencją Rady Europy.