-
Wybuch powstania kościuszkowskiego
- Poczatek
- Rada Nieustajaca z inicjatywy ambasadora - ograniczenie armii pl do 15 tys. (A na nia liczyl Kościuszko)
- Działalność policji tajnej - dekonspirowanie
- Antoni Madaliński z 1200 żołnierzami ruszył z Ostrołęki do Krk, bo chciano mu rozwiazac oddział, przy okazji atakowal pruskie garnizony
- Wybuch
- 24 marca 1794 r. - akt insurekcji; on naczelnikiem, wladza dyktatorska; przysiega na Rynku
- Najwyższa Rada NArodowa - Sprawy organizacyjne itp.
- Kościuszko chciał dostać się do Wa-wy; polaczyl sily z Madalińskim i ruszyli w tym kierunku
- 4 kwietnia - pod Racławicami, wygrana - dobrze dla morale + czas na przygotowanie sie na dalej
- 17-18 kwietnia - wyparli Ruskich ze stolicy 23 kwietnia - zajęcie Wilna
- Armia
- Kościuszko liczył, że bedzie dysponowal 30 tys. regularnej armii i rezerwami + szlacheckim PR + armia ludowa (na wzór rew. fr.)
- Rozszerzanie powstania
- Duży wpływ Racławic - przeszło do Litwy, zaczelo sie w połowie kwietna na Żmudzi
- Insurekcja warszawska - Jan Kiliński
- Insurekcja na Litwie - Jakub Jasiński
-
Klub polskich jakobinów
- 1794 r., część z dawnej Kuźnicy Kołłatajowskiej
- Napływ ludzi z emigracji do Polski
- Idee rewolucji fr -zniesienia feudalizmu, przywilejow, wprowadzić republikę
- Sadzenie współpracowników Rosji - wieszanie byłch targowiczan itp (Piotr Ożarowski, Józef Ankiewicz, Józef Kossakowski)
-
Dalsza część powstania
- Uniwersał połaniecki
- Kościuszko nie mógł dostać sie do stolicy - zatrzymał się pod Połańcem nad Wisła
- 7 maja 1794 r. - Uniwersał połaniecki - wolność osobista i nieusuwalność z ziemi chłopów, zmniejszenie pańszczyzny
- Ale musiał szukać kompromisów, bo szlachta się burzyła > mały napływ chłopów
- Dalsze walki
- 6 czerwca - b pod Szczekocinami - przegrana Polski z Prusami i Rosja
- Znów wieszanie Targowiczan itp (Ignacy Massalski, Antoni Czetwertński itp.)
- Lipiec - oblężenie Wa-wy (Iwan Fersen), (Prusy i Rosja), ale dobre fortyfikacje dzieki Kościuszce, odpieranie przez 2 miechy + odociazenie dzieki powst w Wielkopolsce
- Wygasanie
- 20 sierpnia - powst. w Wielkopolsce - wysłał tam Kościuszko Jana Henryka Dabrowskiego
- Austria okupowała Małopolskę
- Turcja zagwarantowała Rosji, ze nie zaatakuje - Rosja przerzucila wojska z Aleksandrem Suworowem na czele - połaczenie z armia Iwana Fersena
- 10 pazdziernika - b. pod Maciejowicami - przegrana Polski, Kościuszko do niewoli
- Nowy naczelnik - Tomasz Wawrzecki
- 4 listopada - rzeź Pragi - kapitulacja miasta- zdobywca pierwszej z rosyjskich armat podczas szturmowania > Głowacki
-
Generałowie Rosyjscy przeciw powstaniu
- Iwan Fersen - oblężenie Warszawy
- Aleksander Suworow - przerzucony od Turcji później i polaczyl sie z Fersenem
-
Podział
- KP
- Wielkie Księstwo Poznańskie
- Rzeczpospolita Krakowska
- Królestwo Galicji i Lodmerii
-
Ustrój KP
- Namiesnik - Józef Zajaczek
- Rada Administracyjna (5 ministerstw)
- Rada Stanu
- 8 województw
- Sejm - król, senat, izba poselska, raz na 2 lata
-
Konstytucja Królestwa Polskiego
- 1815 r. - podpisał Aleksander I; jedna z najbardziej liberalnych ówczesnej Europy
- Mimo to, to raczje zbiór zasad pozadanych niz respektowanych
- Władza w państwie
- Wielki ks. Konstanty Romanow (brat cara, naczelny wójdz wojska polskiego)
- Senator Nikołaj Nowosilcow (pozakontytucyjny pełnomocnik cara ds. polskich)
-
Królestwo Polskie a carstwo
- Konstanty nie respektowal konstytucji, bo sprzeczne z rosyjska tradycja
- Nowosilcow - niechec do KP - podsycal obawy o lojalność Polaków - węszył spisków itp.
- Stacjonowały u nas rosyjskie jednostki, niezalezne od naszych władz
- Marcin Badeni: "Konstytucja na stole, bat pod stołem"
- Car mial wlaczyc ziemie zabrane ale z tym bardzo zwlekał
-
Coraz gorzej
- 1819 r. - gen. Józef Zajaczek (carski namiestnik Królestwa) wprowadził cenzurę prasowa
- Policja inwigilowala i aresztowala podejrzanych o spiskowanie lub krytykę państwa i władz
- 1825 r. - koniec jawności obrad sejmu
- Różne postawy Polaków
- Wielu lojalistów - Wincenty Krasiński, Zajaczek,
- Opozycja - Adam Jerzy Czartoryski, Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, Stanisław Staszic
- Ci co w opozycji oddalili sie od polityki,bo nielaska cara i skupili sie na oswiacie, gospodarce
- Częśc generałów nie wierzyła w ew. powstanie - bo jak można pokonac tych co pokonali "boga wojny" - Napoleona (bo to głównie weterani w. napoleonskich)
-
Legalna opozycja polityczna
- Kaliszanie (bo z woj. kaliskiego)
- Winceny i Bonawentura Niemojowscy
- Przestrzegać praw konstytucji! Popierali monarchię konstytucyjna
- Przeciwni rewolucji i niepodległościowej konspiracji
- Wolność osobista, słowa, wyznania
- Swoboda dzialalnosci gospodarczej oparta na zasadach liberalizmu
- Oczynszować a nawet uwaszczyć chłopów, krytyka rzadu
- Później
1820 r. - car na sejmie ostro hejtował - zaprzestał > zwoływać sejmu do 1825 r., a i później kaliszan nie dopuszczano - 1830 r. - poparli powstanie listopadowe i jedna z glownych sil Rzadu Narodowego
-
Poczatki konspiracji
- Szczególnie radykalni - młodsi oficerowie, podchorazy, studencji, itenligenci, mieszczanie
- Wa-wa - Zwiazek Wolnych Polaków,
- 1817 r. - Zwiazek PRzyjaciół pod godłem PAnta Koina
- Towarzystwo Filomatów
- Wilno - 1817 r. -
- Adam Mickiewicz i Tomasz Zan - rozwijac oswiate; jawnie, ale uniwerek hejcił
- Zgromadzenie Filaretów - 1820 r. - Wilno - Z inicjatywy filomatów tłamszonych na uniwerku
- Ksztaltować młode pokolenie w duchu patriotycznym
- 1823 r. - aresztowania obu grup z inicjatywy Nowosilcowa - kuratora wileńskiego okregu szzkolnego
-
Zwiazki konspiracyjne
- 1819 r. - Wolnomularstwo NArodowe (mjr. Walerian Łukasiński)
- Półjawna organizacja, skupiała masonów z KP, Litwy, Poznańskiego
- "Utrzymanie narodowości"
- 1820 r. - rozwiazanie, bo sprzecznosci wewnatrz, nie każdy antyrosyjski
- Towarzystwo patriotyczne
- 1821 r. - KP głównie ale też Litwa, Ukraina, Poznańskie
- Wzorowali się na karbonariuszach, ale umiarkowani
- Domagać się Ziem Zabranych, przestrzegania konstytucji, umacniać poglady niepodleglosciowe w państwie
- Motywowali Polaków, żeby wysyłać do cara adresy (petycje), zeby zrobil co obiecal
- Akcje bardziej zdecydowane pozostawione na czas, gdy bedzie lepsza koniunktura miedzynarodowa
- 1822 r. - aresztowany Łukasiński > nowy przywodca Krzyżanowski; próbował dogadywać się z pozniejszymi dekabrystami
- Nie można sie bylo dobrze dogadac, bo Rosjanie nie chcieli naszych granic uznac dawnych
- 1825 r. - nowy car - Mikołaj I - przeciwny polskiej autonomii
- Kazał spiskowców sadzic senatowi polskiemu, zeby nie narastal antyrus, a niechec Polaków do Polaków
- Wyroki dosyc slabe wbrew naciskowi, zadowolenie jako takie społeczeństwa Wa-wy
- 1828 r. - rozbicie Towarzystwa Patriotycznego
-
Przeddzień powstania
- 1828 r. - sprzysiężenie podchorazych (Piotra Wysockiego, bo to instruktor w Szkole Podchorazych Piechoty, Wa-wa)
- Liczyli na porazke Rosji w walce z Turcja, ale Rosja wygrała - lipa
- 1829 r. - radykalna cz. - plany zamachu i zabicia Mikołaja I podczas koronacji królewskiej w Wa-wie
- Koniec lat 20. - jako taka stabilizacja - gospodarka ok, nadwyzka budzetowa, spokojna koronacja i obrady sejmu
- Coraz silniejsze represje (1828 r. - rozbicie TP)
- Ostatnie dni
- 1830 r. - nieurodzaj w KP - kryzys i wzrost niezadowolenia
- Poczatek aresztowań sprzysiężenia podchorazych
- Informacje w prasie o mobilizacji polskiej armii - myslano, ze to reakcja na wydarzenia na Zachodzie
- Przywódcy spisku - trzeba powstania, ale nie maja moralnego prawa do przewodzenia spoleczenstwu, tylko zaczac!!
- Liczyli, ze pozniej dadza wladze tym co maja autoryet, Lelewel też uważał, ze powstanie przyjma poslowie dobrze
- Patriotyczna inicjatywa, bez sprecyzowanego programu
-
Amia Królestwa Polskiego
- 1814 r. - spotkanie delegacji polskich wojskowych w Paryżu z carem - Komitet Wojskowy
- W przededniu - 35 tys. doskonale wyszkolonego wojska i uzbrojonego
-
Współpracować czy walczyć?
- No niby można współpracować, bo wszelkie atrybuty państwa - ustawa zasadnicza, zapowiedzi cara dla Polaków - nadzieje na rzeczywista autonomię
- Podczas pierwszych obrad sejmu car w polskim mundurze, z Orderem Orła Białego, obiecuje, ze odda z. zabrane
- Obietnice ładne, ale za to od 1819 r. cenzura, od 1825 niejawne obrady, po 1826 r. bez naczelnika
- Łamanie konstytucji i represje - powstawanie spiskowych organizacji
- Sad sejmowy od 1827 r. mial sadzic spiskowcow, ale sprzeciwial sie Rosji, wyroki łagodne - ta postawa wg. Andrzeja Chwalby przyczyniła się do wzmocnienia nastrojów niepodległościowych
-
Postawy społeczeństwa
- Lojaliści: Józef Zajaczek, Stanisław Grabowski, Wincenty Krasiński
- Antyruscy, ktorzy chcieli dzialac dla narodu w obrebie tego systemu - Fr. Ks. Drucki-Lubecki, Adam Jerzy Czartoryski
- Idee walki z zaborca wzmacniała ideologia romantyczna, wiara w nadludzki wysiłek, apoteoza buntu
- Różnice postaw wynikały wg prof. Wojciecha Roszkowskiego z różnicy pokoleń - młodzi za walka
-
Wybuch powstania
- Ogłoszenie mobilizacji armii rosyjskiej i polskiej - myslelismy, ze to na Zachod, a to chyba zeby spacyfikowac nas
- Informacje o planowanych aresztowaniach na grudzień
- Przywódcy - Piotr Wysocki, Józef Zaliwski - bez dokładnego planu działania, planowali poczatek na 29 listopada
- Taka data, bo wtedy straz przed najwazniejszym bud. stolicy - 4 Pułk Piechoty Liniowej (Czwartacy), a oni przychylni spiskowi
- Belwederczycy - pierwszy oddział powstańczy - poszli do Belwederu (na czele Ludwik Nabielak i Seweryn Goszczyński) zabić Konstantego, ale sie schowal
- Podchorazy, ktorzy brali udzial ruszyli na arsenal - tam zapasy broni;
- 10 tys. Polaków vs 6,5 tys. ruskich w stolicy
- Generałowie itp. nie chcieli zrywu, odmawiali - 6 zginelo
- Przylaczyli sie Czwartacy, a pozniej jakies mniejsze jednostki + poparcie zwłaszcza uboższej ludnosci stolicy
- Aleksander zebrał dwa wierne pl i rus pułki pod Wa-wa i powiedzial, ze sie nie bedzie mieszal w polska awanture - kazal to Polakom zalatwic
-
Próby porozumienia
- Prośby ale zaden autorytet sie nie chcial dolaczyc, a Wysocki tez dalej nie chcial
- 29/30 listopada - spotkanie ks. Czartoryski, Drucki-Lubecki i Julian Ursyn Niemcewicz - uspokoic rewolucyjne nastroje
- Rada Administracyjna miala byc psozerzona o osoby popularne wsrod powstancow - gen. Józef Chłopicki i Joachim Lelewel
- Reaktywacja TP - formalnei pod wladza Lelewela, faktycznie Maurycego Mochnackiego - on nie chcial dac zdlawic
- 3 grudnia Rada Adm > Rzad Tymczasowy i władza wojskowa dla Chłopickiego, ale on to potepil - szok
- 5 grudnia - ogłosił się dyktatorem i utrzymał Rzad Tymczasowy - ciało doradcze
- Chłopicki nie wierzyl w wygrana, chcial na dobrych warunkach dyskutowac z carem, wiec trzeba uspokoic miasto, ale i budowac armie, zeby sie nie czepiali
- 10 grudnia - delegacja do cara - na czele Drucki-Lubecki i Jan Jezierski z petycja
- Respektowac konstytucje, usnac wojska rosyjskie, przylaczyc ziemie zabrane - ogolnie spelnienie obietnic
- 18 grudnia - podczas oczekiwania na odp jeszcze - sejm uznal powst. za narodowe
- Car nie bedzie negocjowal > dymisja Chłopickiego (sam) ; do tego hejt na Rosje bo wredna odezwa Iwana Dybicza
- 25 stycznia - sejm uchwalił detronizację Mikołaja I
- Pięciosobowy Rzad Narodowy - Czartoryski, Niemojowski, Lelewel
-
Wojna polsko-rosyjska
- Detronizacja - bezpośrednia przyczyna wojny
- Feldmarszałek IWan Dybicz - 127 tys. + 350 armat vs 50 tys. Polaków i 100 armat; weszli w lutym
- Przywódca naszym mianowany gen. Michał Radziwiłł, ale wiedziano, ze sie nie nadaje - jego zastepca Chłopicki
- Plan Józefa, żeby wydac walke na przedpolach Wa-wy i jbc skapitulowac z honorem
- Cofanie sie pod Wa-we i pierwsze bitwy - Stoczek (14 luty), pod Dobrem (17 luty) - wygrane i wpływ na morale
- 25 lutego = b. pod Grochowem - decydujace starcie, powstrzymalismy Rosje przed zajeciem Wawy i szybkim stlumieniem
- Armia Rosyjska musiala pauzowac bo wykrwawiona + epidemia cholery
- Marzec 1831 r. - powstanie na Litwie - zagrozenie dla rus. szlakow komunikacyjnych - zeby pokonac, wycofywanie z KP czesci
- Nowym naczelnym dowdoca wojsk polskich - gen. Jan Skrzynecki, nie wykorzystal koniunktury dobrej, bo zamulacz, ale mial dobrego płk. Ignacego Pradzyńskiego
- 30/31 marca- wygrana pod Wawrem i Dębem Wielkim (zgodnie z planem Pradzyńskiego, zeby zajac magazyny w Siedlcach)
- 10 kwietnia - b. pod Iganiami, znowu wygrana dzieki geniuszowi Ignacego
- Armia wtedy nasza osiagnela juz 100 tys. zolnierzy
- 26 maja - porazka pod Ostrołeka z winy Skrzyneckiego - kleska wojsk polskich, upadek morale i wiary; zmarnowany plany Ignacego
-
Upadek powstania
- Załamanie po Ostrołęce - nowy feldmarszałek - Iwan Paskiewicz- zaatakować na Wa-we od zachodu
- Pomoc Prusakow, Rosja przekroczyla Wisle - atak an stolice
- Odebrano dowodcztwo Skrzyneckiemu, oddano Henrykowi Demibńskiemu
- 15 sierpnia - Wzburzeni mieszkańcy, niepokoje, samosady na domniemanych winowajcow
- Przekazano dowódcztwo nad armia gen. Janowi Krukowieckiemu
- Wrzesień - Paskiewicz pod stolice, odrzucenie negocjacji, Krukowiecki wystawił 40 tys. naszych vs 80 tys. ich bo sie bal powolac pod bron Wa-we
- 6 września poczatek naporu - głowne siły skierowane na szańce Woli - tam bronił gen. Józef Sowiński
- Nasi mysleli, ze to pozorowane natarcie, za pozno ogarneli, zeby pomoc
- 8 wrzesnia - kapitulacja miasta
- Paskiewicz - nowy ks. warszawski
- Wciaz pozostawaly twierdze Modlin i Zamość (60-70 tys. armii), ale tam brak woli juz
- 23 wrzesnia - ostatnie posiedzenie sejmu i zawieszenie powstania
- Październik - zajecie ostatnich twierdz; koniec wojny bez formalnej kapitulacji
- Masowe emigracje Polaków
-
Podsumowanie
- Upadło powstanie, ale na rok mielismy niepodległe państwo polskie z wlasnym rzadem, parlamentem, armia 200 tys.
- Ważny element polskiej tożsamości narodowej
- Główny udział mieszczan i szlachta (na Litwie chłopi)
-
Kobiety w powstaniu
- Zaangazowaly sie setki z roznych stanow tu i tam
- Najslyniejsza Emilia Plater- mloda szlachcianka - sformowala partyzantke i walczyla z Rosja
-
Powstanie na arenie międzynarodowej
- Wielki entuzjazm tam gdzie tez walczono z ladem wiedeńskim - wiece poparcia i manifestacje w WB, Fr, Belgii, Piemoncie, Szwajcarii
- Francja nas najbardziej zawiodla, nie chcieli przelewac krwi za nas
- WB - nota upominajaca do Peteresburga, ze ple ple, konstytucja
- Prusy - jawnie wrogo do nas, na granicy ustawili armie, zeby sie nie przenioslo powstanie
- Tylko Austria tam coś cokolwiek, bo tez chcieli slabszej Rosji - złagdozenie polityki do Galicji - rozmowy dot. ew przejecia tronu pl przez Habsburgow zamiast ruskich
-
Walki na ziemiach zabranych
- Grudzień - projekt ofensywy wojsk pl na Litwe dla rozbicia lub przeciagniecia korp. lit na nasza strone; Wojciecha Chrzanowskiego, ale plan odrzucony
- Józef Dwernicki - wyprawa zeby wesprzev wystapienia szlacheckie na Podolu i Wołyniu
- 1831 r. - samorzutne wyst. na Żmudzi, ale okrutne poskramianie - masakra w Oszmianie (kwiecień)
- Maj 31 r. - wspacie na Kresach od Antoniego Giełguda
- Koniec - w lipcu wiekszosc wkroczyla do Prus, gidze rozbrojono ich
-
Były szanse?
- Przyczyny klęski
- Brak narodowej jedności, zła wola generałów, polityków, zły moment - niesprzyjala sytuacja miedzynar + brak wsparcia Zachodu
- Pradzyński w swoich pamietnikach wielka czescia winy obarczal Skrzyneckiego
- Lipa też, że Ksiestwo Wa-wskie podzielone na kongresie - podkreslal to zwlaszcza hisotryk Szymon Askenazy
- Znaczenie
powstaniaCzy bysmy wygrali, gdyby lepsi generalowie, lepsza wola walki
-
Powstanie Krakowskie
- Przygotowania Austrii
- 1831 r. - wojna polsko-rosyjska i Krk przejsciowo zajęty przez wojska carskie
- 1833 r. - umowa w Munchengratz - Rosja i Austria - Austria w przyszlosci ma prawo do interwencji w Rzeczp. Krk, wlacznie z aneksja
- 1836 r. - wojsko austriackie wkroczyło do WMK - okupacja, bo pl spiskowcy zabili carskiego agenta
- Do 1841 r. - oddziały carskie siedzialy w Krk, tymczasem Aus podporzadkowala sobie w pelni władze miasta
- Konspiracja nie ustala - Krk stał się nieformalna stolica konspiracji niepodleglosciowej
- Przygotowania do powst. w all zaborach - planowano na 21/22 lutego 46 r.
- Od poczatku problemy
- Prusy - Aresztowanie w Wlkp Ludwika Mierosławskiego - emisariusza TDP i dekonspiracja wspolpracownikow, a on mial dowodzić
- W Królestwie Polskim konspiracja tez za slaba na wybuch powstania
- Pozostala tylko Galicja i Rzeczp. Krakowska
- Poczatek
- 18 lutego 46 r. - wkroczyla Austria do Krk - przywodcy pierwotni - Ludwik Gorzkowski, Jan Tyssowski, Jan Alcyato - odwolali
- Decyzja zmieniona jednak pod wpływem powstańców w Tarnowie
- 20/21 lutego - konspiratorzy w Krk ostrzelali posterunki austriackie
- 22 lutego austriacy wycofali sie z miasta, inicjatywa powstancow
- Prawdopodobnie Austria oddala inicjatywe dla usprawiedliwienia zaplanowanej aneksji
- Po wyparciu Austrii
- Rzad Narodowy RP sie oglosil, na czele Jan Tyssowski, Ludwik Gorzkowski, Aleksander Grzegorzewski
- Manifest do Narodu Polskiego - zniesienie przywilejów szlacheckich, likwidacja pańszczyzny bez odszkodowania, pomoc dal ubogich, nadanie bezrolnym ziem w zamian za udzial w powstaniu
- "Bedzie nam wolność, jakiej dota nie było" - entuzjazm - zgłosiło sie szybko 6 tys. chetnych
- DAlsze dzialania niemozlwie - rzad sparalizowany wewn. sporami
- 24 lutego - Jan Tyssowski ogłosił się dyktatorem powstania, ale rzeczywista władza Edwarda Dembowskiego
- Szukanie poparcia
- Dembowski wysłał do podkrakowskich wsi delegatów wzywyajacych do udziału w powstaniu
- Pod Kraków powróciły liczne siły austriackie wspierane przez chłopów uzbrojonych
- 27 lutego - uroczysta procesja z inicjatywy Edwarda, zeby pozyskac wloscian, ale Austria ostrzelala, zginal Edek - podkopana wola walki
- 4 marca 46 r.- powstancy zlozyli bron, Rosja i Austria wróciły; wiec upadło po 9 dniach
- Królestwo Galicji i Lodmoerii poszerzone o Wielkie Księstwo Krakowskie
-
Rabacja galicyjska
- Podczas powstania krakowskiego, w okr. tarnowskim - wystapienia przeciw szlachcie
- Rauben - grabić; przywodca - Jakub Szela
- Trzy dni - ograbiono 90% rezydencji szlacheckich i wymordowano wlascicieli z rodzinami
- Rozszerzylo sie na 6 okregow Galicji - zniszczono 470 dworów, zabito +1000 osób
- Zgodnie z oczekiwaniami władz stłumilo to dzialania powstancze
- Krwawe zapusty galicyjskie, bo najwieksze nasilenie przypadlo na koniec karnawalu
- Skutki
- Wykazalo to brak swiadomosci nardowoej chlopow i rozbieznosc miedzy nimi i szlachta
- To tez wplynelo na poglady i dzialania szlachty w Galicji
- Nie zniosła Austria pańszczyzny mimo obietnic lol
-
Ugoda w Jarosławcu
- 11 kwietna 48 r. - z pryskim gen. Karlem Wilhelmem von Willisenem
- Przywrocenie autonomii cz. W. Ks. Poznańskiego i utrzymanie odrebnosci wojsk
- Głośno wokół sprawy Mierosławskiego - więzień polityczny; w 1846 r. amnestia
- Doszło do ugody, bo wykorzystał sprzyjajaca koniunkture Mieroslawski - w Berlinie przekonanie o zblizajacej sie wojnie z Rosja
- Potrzebne wsparcie do walki - np. antyrosyjscy Polacy
-
Powstanie Wielkopolskie
- Dominacja powstańców
- 29 kwietnia 1848 r. - wojska pruskie, lamiac post. ugody w Jarosławcu, zaatakowali zgrupowanie polskie w Ksiazu Wlkp i zdobyli go po krwawej bitwie
- 30 kwietnia - pod Miłosławiem zebraly sie 3 pozostale oddzialy, powstancy pod wodza Mierosławskiego przeszły do kontrataku i pokonaly Prusaków
- 2 maja - pod Sokołowem znów Mierosławski wygrał
- Przewaga Prusaków
- Mimo zapału impet walk osłabł a siły ulegały dezorganizacji
- 8 maja 48 r. - po 2 tyg umowa kapitulacyjna na terenie zach i centr. Wlkp nadal dochodzilo do starc
- 9 maja - ostatecznie główne siły Mierosławskiego złożyly broń w Bardzie
- 8-9 maja - bitwa o Kcynię i wygrana kosynierów
- 17 maja - ostatni oddział powstańczy sie poddal pod Żninem
-
Sytuacja polit. w Królestwie w latach 50/60
- Odwilż posewastopolska, bo przegrana wojna krymska - Rosja musi sie reformowac
- Aleksander II chcial sojuszu z Francja - musial zalagodzic polityke wobec Polski - amnestia itp., namiestnikiem Michaił Gorczakow
- 1856 r. - w Wa-wie Aleksander II: Żadnych marzen panowie, żadnych marzeń
- Nasilenie nastrojów patriotycznych wśród młodzieży, powstawaly tajne organizaje itp, powracali ludzie z Suberii
- Duża aktywność powstałego w 1858 r. Towarzystwa Rolniczego, ktoremu przewodzil Andrzej Zamoyski
- Radykalizacja nastrojów po manifestacjach patriotycznych w 1860 r. - pogrzeb generałowej Sowińskiej, 30. rocznica powstania
- 1861 r. - szarza kozaków na nieuzbrojony demonstrujacy tłum - wzrost napięcia
- Kształtował się stopniowo obozy o różnych wizjach przyszłości KP
- Próbowano pokojowo wymusić ustępstwa - "polskie czasy"
-
Układ sił przed powst. styczniowym
- Czerwoni
- Dosc rozlegla baza społeczna - inteligencja i w ogole wszystko co w miare zamozne
- Jarosław Dabrowski, Jankowski
- Radykalni, chcieli powstania
- Biali
- Edward Jurgens, Leopold Kronenberg, Majewski
- Burżuazja, ziemiaństwo zamożne, inteligencja
- Praca organizcna, uwlaszczenie chłopów z odszkodowaniem, nie dopuscic do powstania
- Zwolennicy legalnych negocjacji z carem (rewolucja moralna)
- Towarzystwo Rolnicze i millenerzy (Edward Jurgens)
- Ugodowcy
- Zwolennicy margrabiego Aleksandra Wielopolskiego - pokojowo rozszerzac autonomie i przywrocic konstytucje KP
- Wiele zdziałał dobrego, ale wrodzy mu patrioci, bo ich zwalczal ostro
-
Przyczyny wybuchu powstania styczniowego
- Pośrednie:
- Liberalizacja (reformy Gorczakowa, Wielopolskiego) w KP po śmierci Mikołaja II nie zaspokoiła aspiracji polskich
- Ożywienie patriotyczne lat 60. - świeta narodowe, konspiracja
- Represje caratu wobec dzialanosci niepodleglosciowej wzmagaly nastroje takie
- Bezpośrednia: branka - nadzwyczajny pobór do wojska na podst. ustalonych wczesniej przez wladze i policje list poroborywch, na rozkaz Wielopolskiego
-
Obozy polityczne podczas powstania
- Czerwoni
- Nadac powstaniu charakter ludowy, utworzyli Rzad Tymczasowy - 22 I 1863 r.
- Manifest - zniesienie roznic stanowych, uwlaszczenie za odszkodowaniem, dla bezrolnych walczacych gospodarstwa, potwierdzenie praw chłopów do korzystania z swerwitutów
- Biali
- Wlaczali sie do powstania z obawy przed radykalizmem czerwonych i syt. miedzynarodowa (Bismarck proponowal pomoc w tłumieniu)
- Liczyli na poparcie zachodu, hamowali dopływ chłopów do powstania, skupili sie na formowaniu podziemnego państwa
- Rzad Nardowy z wydzialami jak ministerstwami, byla poczta, sluzba dyplomatyczna, policja
-
Wybuch powstania
- Poczatek
- 14/15 stycznia 63 r. - branka Wielopolskiego
- Manifest wzywajacy naród Polski, Litwy i Rusi do walki pod sztandarem Orla, Pogoni i Archanioła Michała
- Powstanie zaplanowane na 22/23 stycznia 1863 r., ale kiepskie przygotowanie - brak wspolpracy z emigracja, uzbrojenia, zima ostra, 100 tys. ruskich w kraju
- Walki
- Poczatkowo ataki na rosyjskie posterunki poza Wa-wa aby zdobyć broń
- Na więść o powstaniu do kraju przybył Ludwik Mierosławski, zeby objac stanowisko dyktatora powstania
- Klęski Ludwika na Kujawach, pod Krzywosadzem, Nowa Wsia
- Dalsze walki
- Bitwa pod Małogoszczem - oddział "partia" Mariana Langiewicza uniknal rozbicia
- Marzec 1863 r. - wspólne wybranie na dyktatora powstania Langiewicza przez białych i czerwonych
- 17 marca - b. pod Chobrzem, wygrana
- 18 marca - b. pod Grochowiskami - nierozstrzygnieta
- Koniec szczęścia
- Langiewicz aresztowany przez Austriaków
- Marzec i kwiecień - kolejne porażki
- Znowu rzad narodowy - teraz oprocz czerwonych tez biali; czerwoni chcieli terroryzmu
- Na czele rzadu stanal Karol Majewski - staral sie uporzodkowac struk. wladz podziemnych i kontynuowac walke
- Coraz gorzej
- Lato 1863 r. - namiestnikiem Fiodor Berg - bezwzgledne represje, 340 tys. ruskich tłumiło
- 17 paździenika 63 r. - pełnia władza dla Romualda Traugutta, nie odtworzyl Rzadu, byl dyktatorem powstania
- Starał sie zorganizowac partyzatnke itp. drobne w regularna armie + nawiazac kontakty z Wegrami i Włochami przeciw Austrii
- Fail planów - 1864 r. pod Opatowem rozbity oddział gen. Józefa Hauke-Bosaka - policja masowo aresztowala i wpadla na trop warszawskiej konspiracji
- Marzec 1864 r. - Aleksander II - ukaz o uwłaszczeniu chłopów na korzystnych warunkach, zeby ogr. poparcie chłopów
- Kwieceień 1864 r. - aresztowany Romuald
- Aleksander Waszkowski - orba kontynuacji, ale uwieziony i stracony
- wiosna 1865 r. - do wtedy walczyla partyzantka pod wodza Stanisława Brzózki na Podlasiu
-
Powstanie na ziemiach zabranych
- Rzad usiłował rozszerzyc tam powstanie
- Na czele stanal tam Zygmunt Sierakowski,a le w maju 63 r. wpadl w rece Rosjan, zostal stracony
- Nastepca - Konstanty Kalinowski, ale represje silne gen. guernatora Litwy Michaila Murawjowa (Wieszatiela) - stłumienie oporu
-
Sprawa Polska na arenie miedzynarodowej
- Francja opracowała program "sześciu punktów" - postulaty do Rosji ws. Polski, ale odrzucila
- Wsparcie dla Polaków - Pius IX, czesc Francji katolicka, liberałowie brytyjscy i niemieccy
- W WB postanowiono w lipcu 63 r. utworzyc wiec poparcia dla powstania i na znak solidarnosci utworzyc miedzynar. org. robotnicza - 1864 r. narodziny I Międzynarodówki
- 1863 r. - konwencja Alvenslebena (nazwisko ambasadora Prus) - pomoc Prus w zwalczaniu buntu Polaków; Bismarck kanclerzem od 1862 r.
-
Bilans zmagań
- Najwiekszy pl zryw narodowy - 20 tys. powstancow zginelo, 2 tys. ofiar represji lub zmarlo w wiezieniu
- dziesiatki tys. na Syberię
|
|
